Wieści z sołectw. Serednica - Wola Romanowa. We wsi najważniejsi są ludzie.

Serednica od Ustrzyk Dolnych leży w odległości ok. 10 km, ale dojazd do wsi trwa dość długo, ze względu na drogę powiatową, która jest w fatalnym stanie. - Zimą mamy najlepszą drogę na wiecie, bo śnieg zakrywał nam dziury - żartuje sołtys Tomasz Żytka. - Ale na szczęście, w tym roku sytuacja się już zmieni, bo pan starosta pozyskał pieniądze na budowę nowej drogi. Będzie robiona dwoma etapami, a ostatni zakończy się w październiku. Dla nas to doskonała informacja, bo ja mam 46 lat i nie pamiętam by była remontowana. Ale w końcu wynagrodzi się nam cierpliwość, bo nie będziemy mieć prowizorki, a porządną drogę.

W Serednicy mieszka 90 osób, są to przeważnie osoby starsze, już na emeryturze. - Ale mamy też ludzi młodych, którzy pracują w Ustrzykach Dolnych, czy w lesie - jak większość mieszkańców naszych wsi. Mamy też nie mało dzieci, bo mieszka tu 16 dzieci do 15 roku życia - cieszy się sołtys, a mieszkańcy, którzy przyszli na spotkanie z nami dopowiadają, że do tej pory, co roku rodziło się we wsi dziecko, a najmłodsze ma rok.

Wioska jest malutka, na jej obejrzenie wyjątkowo nie pojechaliśmy samochodem, a sołtys oprowadzał nas „na nogach”. Większość mieszkańców Serednicy mieszka w blokach, które zostały po istniejącym tu kiedyś pegeerze. - Tu w zasadzie wszystkie budynki są po starym pegeerze. Dopiero teraz pan Mrugała inwestuje w nowe miejsca noclegowe. Kiedyś wioska się rozwijała bardzo prężnie, a dzięki pegeerowi ludzie mieli pracę. Później działał hotel, była stadnina, w której było z 70 koni. Było więcej życia. Ale idą nowe inwestycje i mamy nadzieje, że wioska znów odżyje, bo teraz to o nas mówią „ta dziura gdzie tej drogi nie ma” - mówi sołtys Żytka. I rzeczywiście, obecnie na środku drogi powiatowej można grać spokojnie w szachy i żaden samochód nam w rozgrywce, przez przynajmniej 2 godziny nie przeszkodzi.

Ale trzeba przyznać, że sami mieszkańcy nie zaniedbują wioski. Serednica jako jedna z niewielu wsi w gminie ma własną oczyszczalnię ścieków i nowy wodociąg. Te inwestycje, to zasługa właśnie mieszkańców, którzy co roku przeznaczali na to pieniądze z Funduszu Sołeckiego, a prace wykonywali sami. - Mamy jeden z najmniejszych Funduszy Sołeckich w gminie, bo tylko 10 tys. 500 zł i jak chcemy coś zrobić, to musimy robić to etapami, przez lata. Ale mieszkańcy we własnym zakresie dbają o porządek i wieś nie jest zarośnięta chaszczami.

Tu świetlica wciąż jest otwarta
Sercem wsi jest tu świetlica wiejska. Nie wielka, bo krzeseł jest 30, a maksymalnie może pomieścić 40 osób, ale dla wsi wystarcza. Świetlicę prowadzi pani Jola, która jest również członkiem Rady Sołeckiej. - Organizujemy tu sporo imprez: Dzień Matki, Dzień Dziecka, a ostatnio zorganizowaliśmy Dni Rodziny. Były konkursy i prezenty. Robimy „zrzutkowego” Sylwestra, Andrzejki, bo warunki mamy skromne i nie mamy zaplecza kuchennego. Ale na spotkania Rady Sołeckiej przychodzi - proszę sobie wyobrazić - około 40 osób, chyba żadna wioska nie ma takiej frekwencji - mówi dumny z mieszkańców sołtys Żytka. - Mieszkańcy wiedzą, że wszystko robimy dla siebie. Nikogo do niczego nie zmuszam.

Świetlica nie jest nowa i wymaga gruntownego remontu. Do 8 czerwca sołtys Żytka liczył na to, że remont będzie zrobiony. - Chcieliśmy na początku tylko odmalować, ale burmistrz po spotkaniu u nas powiedział, że nie można robić prowizorki, bo to tylko wyrzucanie pieniędzy w błoto. Powiedział, że trzeba złożyć do Rady Gminy prośbę o audyt, a później zrobić projekt. Tu jest sporo wilgoci, trzeba osuszyć fundamenty, zrobić izolację i zrobić remont już na lata – mówił sołtys. (Niestety na ostatniej sesji Rady Miejskiej, radni nie zgodzili się na przekazanie pieniędzy na remont świetlicy, pieniędzy na świetlice dostanie też Jureczkowa i Dźwiniacz – przyp. red.)

- A nasza świetlica jest na prawdę otwarta dla wszystkich. W tak małej społeczności bardzo ważna jest integracja. Przychodzą osoby starsze porozmawiać czy wypić herbatkę, która tutaj inaczej smakuje. Chcemy by świetlica była dla ludzi - mówi sołtys Żytka.

W Serednicy nie ma ani Koła Gospodyń Wiejskich, nie ma też strażaków. - Ale działamy prężnie. Bierzemy udział prawie we wszystkich imprezach, robimy też co roku wieniec na Dożynki Gminne. Ostatnio nawet wywalczyliśmy III miejsce w I Konkursie Sołectw. Pojechaliśmy tam raczej z myślą o dobrej zabawie, a nie zajęciu miejsca na podium. Byliśmy bardzo zaskoczeni, a nawet... mogliśmy zająć drugie, ale zabrakło troszeczkę szczęścia - uśmiecha się sołtys.

Sołtys Żytka wciąż powtarza, że Serednica to malutka wioska, ale z wielkim sercem. - Ja tylko rzucam hasło, a od mieszkańców zależy czy chcą wziąć w danej imprezie udział. Jak chcą, to potrafimy się zorganizować. Są w gminie większe wsie, które nie potrafią się tak zmobilizować jak my. Nauczyliśmy się razem żyć, bo to taka zapomniana wioska po pegeerze. Ale we wsi najważniejsi są ludzie – podkreśla sołtys.

Jak się pytamy o to czego potrzebuje jeszcze wieś, to sołtys stanowczo mówi, że ładnego, kolorowego placu zabaw. Rzeczywiście, ten, który jest tu obecnie, pamięta jeszcze czasy PRL-u i strach się jest do niego zbliżać, a nie ma co mówić o puszczaniu tu dzieci. - On tu był jak ja miałem 3 latka. Jak był pegeer, to żyła też świetlica, był sprzęt sportowy do użytku dla mieszkańców. Jak pracownik szedł na urlop, to mógł wypożyczyć rower, kajak czy sprzęt narciarski. Wszystko było i ten plac zabaw, to pozostałość po pegeerowska. Ale kiedyś, jak przyjeżdżały na kolonie dzieci z Sanoka, to mówiły że takich placów zabaw nie miały.

Sołectwo Serednica - Wola Romanowa, obok świetlicy ma na swój użytek chyba jedną z większych działek gminnych. - Jest ponad hektar. Na części zrobiliśmy boisko dla młodzieży. A z działkę musimy jeszcze uporządkować i usunąć z niej stare słupy energetyczne - mówi sołtys.

Niedawno obok świetlicy, mieszkańcy postawili też budynek gospodarczy. - Został zbudowany z Funduszu Sołeckiego i trochę dołożyła nam gmina. Budynek był konieczny, bo świetlica jest zbyt mała, by trzymać w niej opał i inne rzeczy. Mamy już zakupione z Funduszu Sołeckiego na ten rok 200 m ogrodzenia. Jednak będziemy je stawiać dopiero w przyszłym roku, bo to są kolejne koszty. Chociaż znów postawimy we własnym zakresie to jakieś zakupy budowlane musimy zrobić, a na to już pieniążków nie ma – wzdycha sołtys. - Działamy systemem gospodarczym. - Pomału a do przodu – dodaje pani Jola - świetlicowa, która razem z sołtysem pokazuje nam świetlicę. - Mówię, jesteśmy wytrwali i dzięki temu w końcu zaczynamy być postrzegani, jako mała miejscowość, ale w której się coś zmienia. Nie da się ukryć, że to wszystko dzięki nowej władzy. Wcześniej, przez 20 lat... nic.

Drogi nie ma, ale będzie
Sołtys i mieszkańcy mówią, że w Serednicy w ogóle drogi nie ma. - Pan starosta się wystarał o pieniądze, z „powodziówki” oraz Programu Polska - Białoruś - Ukraina. Droga zostanie zrobiona w całości. Pierwszy etap obejmuje 2 km, a do października resztę, do Wańkowej, całe 4,530 km. Będzie wybudowana nowa droga, wraz z przepustami i zjazdami - cieszy się sołtys i żartuje, że do tej pory wioska tylko zimą miała najlepszą drogę na świecie, bo dziur nie było. - Gdzie indziej sypali solą, a u nas nie. Nawet ostatnio na spotkaniu w starostwie, pan starosta powiedział, że takiej drogi to nawet na Ukrainie już nie ma.

Wkład własny na budowę drogi, ok. 8-10 proc. daje też gmina Ustrzyki Dolne. - Ja wiem, że były sprawy ważniejsze i cieszymy się, że w końcu o nas pomyślano. Kiedyś jednak pan starosta mówił, że w pierwszej kolejności będzie robić drogi na wsiach, gdzie są oczyszczalnie ścieków i nie ma spuszczania nieczystości. My to mamy. Był troszkę zdziwiony. Ale to pierwsze wrażenie naszej wsi, bo jak ktoś u nas pobędzie to się dziwi, że na „końcu świata”, a wszystko co ważne to mamy.
Sołtys zaznacza też, że 2018 rok, jest pierwszym rokiem, w którym zaczęto remontować w Serednicy drogi gminne. - Wcześniej nic na nich nie ruszono, bardzo się cieszymy, że nas w końcu zauważono.

Na „pierwszy ogień” w Serednicy zrobiono drogę do oczyszczalni ścieków. - To nieduży odcinek, ale droga jest zrobiona solidnie i teraz zastanawiamy się jaką zrobić kolejną - wyjaśnia sołtys. - Dodatkowo bardzo ważne jest dla nas to, by Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne dołożyło się teraz do remontu drogi gminnej, która została zniszczona przez ich pracowników podczas zrywki. Liczymy na to, że gmina niebawem dopnie wszystko z Nadleśnictwem, bo rozmowy trwają.

Sołtys dodaje też, że z budową drogi mieszkańcy wiążą ogromne nadzieje. - W końcu będzie można do nas dojechać, ale z drugiej strony, naszym atutem jest to, że przez jej brak, Serednica wciąż pozostaje terenem niepoznanym, a dla niektórych trochę dzikim, mniej zatłoczonym. A mamy naprawdę piękną okolicę, bo przez wieś płynie przecież czysta, pełna ryb rzeka Serednica.

Mieszkańcy sołectwa narzekają natomiast trochę na godziny odjazdów autobusów, w kierunku Ustrzyk Dolnych. Mówią, że obecne kursy nie pozawalaj im na dostanie się np. do lekarza, bo jak dojeżdżają do miasta o godz. 8 to jest już za późno by się zapisać, bo końca kolejki nie widać. - I tak jesteśmy w lepszej sytuacji niż inne wioski, jak np. w Paszowej, gdzie są dwa kursy czy w Leszczowatym. Ale na pewno, znów napiszę do PKS jak zrobią nam nową drogę, może wtedy uda się załatwić dodatkowy kurs - mówi sołtys.

- To naprawdę jest malutka wioska, a my byliśmy dotychczas pozostawieni sami sobie. Jak się nam 100 złotych rzuciło, czy 200 na przepust to tylko przed wyborami. Zostaliśmy zauważeniu dopiero przez ostatnie cztery lata, za czasów tego burmistrza i tej Rady. Dopiero teraz, jako mieszkańcy i jako społeczeństwo, to przykre, bo tu cały czas mieszkali ludzie – w gminie Ustrzyki Dolne i w Unii Europejskiej – mówi sołtys. - Dla nas 5 tys. czy tysiąc, to bardzo dużo. W mieście postawią dwa znaki i nikt tego nie zauważy, a dla nas nowy przystanek, nowe oświetlenie, to nowe życie, nowy świat. Tu też ludzie żyją.

Zmiany i inwestycje
- Zacznijmy od tego, że zrobiliśmy modernizacje i remont wodociągu wiejskiego na odcinku ok. 2,5 km. Był stary, azbestowy, wciąż były awarie i rury pękały. Remont zrobiliśmy we własnym zakresie. Przez trzy lata odkładaliśmy pieniądze z Funduszu Sołeckiego na zakup materiału. Tak zwana „robocizna”, to praca naszych mieszkańców i „świstaków” - żartuje, mając na myśli ekipę Romana Świstaka z Urzędu Miejskiego. Wszystko oczywiście po to, by zbić koszty. Teraz mamy wszystko nowe, a o remoncie zdecydowała wieś i Rada Sołecka.

Sołtys dodaje, że ostatnio został też zrobiony projekt na oświetlenie. - Najnowocześniejsze oświetlenie w całej gminie. Wszystkie lampy są ledowe. Ale pan burmistrz wciąż mówi, że jak coś robić to konkretnie - mówi sołtys Żytka. W tej chwili w Serednicy jest zamontowanych 5 lamp, a docelowo ma być ich 14. - Kiedyś mieliśmy jedną... stała na środku wsi. No i co powiedzieć? Wszystko się zmieniło - dodaje.

Sołtys najbardziej dumny jest jednak z tego, że to Serednica, jako jedna z niewielu wiosek w powiecie ma u siebie oczyszczalnię ścieków. - Każdy dom jest podpięty pod kanalizację. Obsługuje to MPGK. U nas nie ma dziczy - podkreśla stanowczo. - Płacimy 19 zł miesięcznie za wodę i mamy tak zwany „czysty spokój”. Czasem ludziom się wydaje, że to „wioska zabita dechami” i wyjeżdżają od nas bardzo zdziwieni. Jest wszystko co powinno być. Pan burmistrz jak do nas przyjechał, to można powiedzieć, że był zszokowany, jak dużo udało nam się zrobić na tak małej wsi.

W malutkiej Serednicy jest też światłowód, tylko zasięg telefonii komórkowej szwankuje. - Do niedawna we wsi był też i sklep wiejski. Właścicielka przeszła jednak na emeryturę, ale mamy sklep obwoźny, który kilka razy w tygodniu, mimo tej drogi do nas przyjeżdża.

Serednica podlega pod parafię w Wańkowej i we wsi jest też mały, ale nowy kościółek. - Zaczęliśmy go budować za czasów księdza Marka. Nie mamy jeszcze ołtarza, ale w środku elegancko, wyłożone granitem – wyjaśnia sołtys i dodaje, że teraz, jak idą inwestycje we wsi, to nie ma żadnej prowizorki. - Proszę popatrzeć chociażby na to, jak wyglądają słupy oświetleniowe. Solidna robota.

Serednica ciągnęła się kiedyś aż do Wańkowej. - Mówimy, że starą drogą. Tam stał dom przy domu. Stała też cerkiew, którą później rozebrano i przewieziono pod Rzeszów. Wiemy, że działa jako świątynia. Pamiętam, że jak wracaliśmy ze szkoły, to zaglądaliśmy przez okna, nawet ornaty były. Niestety później zjawili się u nas poszukiwacze skarbów, bo plotka poszła, że w okolicy dzwony są zakopane. I w końcu ktoś podjął słuszną decyzję by ją stąd zabrać. Została po niej tylko tabliczka – wspomina sołtys.

Obecnie przysiołkiem Serednicy jest Wola Romanowa. - Tam teraz mieszka dwie rodziny, rodowici mieszkańcy. Niestety na oświetlenie obecnie tam nie ma szans, ale mieszkańcy mają swoją przydomową oczyszczalnię ścieków i wodę do domów we własnym zakresie. Mieszkańcy z Woli Romanowej to najwięksi gospodarze w sołectwie, mają chów krów mlecznych. Ale u nas nikt nie siedzi i nie czeka, że mu coś z nieba skapnie. Ludzie działają. Nawet ostatnio załatwiłem, że mamy dwie tablice, jedna to „Wola Romanowa” a druga „Serednica”. Niestety jak się wpisuje w nawigacje Serednica to wyskakuje Wola Romanowa, która kiedyś była duża miejscowością. Nawet nazwa sołectwa brzmi Serednica - Wola Romanowa - opowiada sołtys.

W Woli Romanowej, w Parku Krajobrazowym Gór Słonnych na ponad 14 ha znajduje się rezerwat cisów. Jest to jedyny w Górach Sanocko-Turczańskich rezerwat chroniący naturalne stanowisko cisa pospolitego, a zarazem jedno z najbogatszych stanowisk cisa na Podkarpaciu. Znajduje się tam prawie 400 okazów. - U nas, z jednej strony las, z drugiej strony las i jeszcze z góry las – żartuje sołtys. - Ale z niedźwiedziami problemu nie mamy. Tylko czasem zwierzyna płowa wyjada w ogródkach warzywa.

W Serednicy był kiedyś dwór, park ze starodrzewiem, którego w połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tybularnej w byli Wisłoccy i Schmidt. Do tej pory we wsi szpalerem stoją lipy, a cała wioska wręcz nimi pachnie. - Kiedyś było widać ruiny dworu, ale wszystko z biegiem czasu zarosło – mówi sołtys, ale dodaje, że jak wieś stanie na nogi, to i za to miejsce mieszkańcy się wezmą. - Wiemy, że to może być atrakcją turystyczną, ale pomalutku. Najpierw my, później ruiny – żartuje. - Mamy tu też piękny zabytkowy starodrzew. Kiedyś możemy zrobić tam alejkę spacerową. Coś pomyślimy – obiecuje.

Dobrym znakiem dla wsi jest natomiast, gniazdo bociana, który od lat przylatuje i tu wychowuje małe. - Tak się mówi, że jak jest bocian we wsi, to się dobrze darzy – mówi sołtys. - Człowiek jak przyroda, musi działać, musi żyć.