Wieści z sołectw. Teleśnica Oszwarowa - Jedyna wioska z dostępem do jeziora.

W naszym cyklu „Wieści z sołectw” dawno nie było żadnej pani, dlatego tym razem, wybraliśmy się z wizytą do Teleśnicy Oszwarowej, gdzie już 5 kadencję, nieprzerwanie od 20 lat, gospodarzy sołtyska Zofia Germańska. - Raz tylko miałam kontrkandydata, a tak, to nikt nie chce na sołtysa startować. Chyba dobrze pracuję, skoro nie chcą mnie zmienić – uśmiecha się Zofia Germańska i dodaje, że jednak nie jest najdłużej urzędującym sołtysem w gminie. - Chyba jest paru panów z takim samym stażem, a może nawet i ktoś, kto dłużej „sołtysuje”.

Teleśnica Oszwarowa to wieś typowo letniskowa, położona jest nad potokiem Daszówka, który uchodzi do Jeziora Solińskiego. Wieś od Ustrzyk Dolnych nie znajduje się daleko, bo zaledwie ok. 15 km. Jest to chyba jedno z większych hektarowo sołectw w gminie. W jego skład wchodzi bowiem Teleśnica, Daszówka, Sanna i Sokole. Dodatkowo, jako jedyne sołectwo posiada na swoim terenie dostęp do Jeziora Solińskiego (leży we wschodniej jego części). - Nie wielki dostęp, ale zawsze jest. Turyści lubią tu do nas przyjeżdżać, bo jest znacznie spokojniej niż w Solinie czy w Polańczyku. Nie ma hałaśliwych imprez, czasem tylko jakiś koncert w barze „U Bolka”, ale to idealne miejsce na wypoczynek z dziećmi – mówi sołtys Zofia Germańska. - Ten obszar, z dostępem do jeziora, to taki nasz mały skarb i chcemy by się rozwijał, a nie zarastał chaszczami.

Na terenie sołectwa mieszka obecnie 250 osób, a Fundusz Sołecki wynosi ok. 16 tys. zł. - W zasadzie większość naszych mieszkańców mieszka w Teleśnicy, tu jest 40 domów i 10 domów w Daszówce. W Sokole nie ma żadnych mieszkańców, a w Sannej meszka tylko pan Krzysztof Bros. W sołectwie mieszka kilku rolników, którzy hodują bydło, krowy mleczne i mięsne – razem siedem gospodarstw. Ludzie pracują też w lesie, ale głównie utrzymują się z agroturystyki.

Mamy zaufanie do młodzieży!
W sołectwie znajduje się nowy kościół, cmentarz, świetlica, boisko sportowe, sklep, mała gastronomia w barze „U Bolka”, pole namiotowe, kąpielisko z keją dla jachtów, ścieżki rowerowe, wypożyczalnia kajaków oraz rowerków wodnych. Kiedyś na tym terenie działały też dwa ośrodki wczasowe, ale teraz zarosły chaszczami i straszą turystów.

Świetlica jest odremontowana z zewnątrz i zrobiona w środku. - Na to poszły pieniądze z Funduszu Sołeckiego. Mamy w środku wodę, zrobione toalety. Nie jest duża, na 60 osób, ale małe wesele, komunię czy chrzciny można spokojnie zrobić. W tym roku burmistrz nam obiecał kamień na parking przy budynku, by utwardzić nawierzchnię – mówi sołtyska.

Sołtyska świetlicą zajmuje się sama. Jak mówi nie chce nikogo angażować, bo pieniądze niewielkie a i pracy jest sporo. - Te pieniądze, które mają być na świetlicową, to daję na wyposażenie świetlicy. Kupiliśmy już za nie naczynia, krzesła czy inne potrzebne nam do świetlicy rzeczy. Wokół świetlicy jest też sporo placu, który sama koszę, a resztę ciągnikiem czasem ktoś pomoże wykosić. A przepraszam, nieraz mi też młodzież nasza pomaga – dodaje Zofia Germańska. - Nasza młodzież ma klucze do świetlicy i korzystają z niej kiedy tylko chcą. Nie mam do nich żadnych zastrzeżeń, i mam do nich pełne zaufanie. W świetlicy jest ping-pong, piłkarzyki, stół do cymbergaja i oni z tego korzystają. Dobrze, że maja jakieś miejsce gdzie mogą się podziać. Czasem chodzę i sprawdzam czy jest czysto i muszę przyznać, że nigdy nie mam do nich zastrzeżeń. Pomagają mi, sprzątają i jak trzeba podłogi pomyją. Tej naszej młodzieży nie jest zbyt dużo, bo większość wyjechała do Rzeszowa do szkół i tam już została. Wiadomo, w mieście są lepsze perspektywy, łatwiej można dostać pracę i jest więcej rozrywek. Niestety mam ten sam problem co większość bieszczadzkich wsi, wioska się wyludnia. Budują się nowe domy, ale dużo jest starszych osób - wzdycha sołtyska.

Ludzie się budują bo okolica atrakcyjna
Jednak jest nadzieja, że nowych mieszkańców w Teleśnicy Oszwarowej niebawem trochę przybędzie. - W Daszówce powstał ostatnio jeden dom, ale to letniskowy. Budują się też trzy domy dla ludzi z Warszawy. Wioska jest spokojna, ludzie widzą, że dobrze się tu żyje, powietrze mamy dobre więc inwestują. Może nie od razu chcą się przeprowadzać, ale w przyszłości kto wie... U nas można na emeryturze spokojnie życie spędzić – dodaje sołtyska. - Ziemia do kupienia tutaj jest i ludzie wciąż się pytają, a okolica jest bardzo atrakcyjna, właśnie przez Zatokę Teleśnicką.

Na terenie sołectwa znajdują się dwa ośrodki letniskowe. - Jeden należy do Nadleśnictwa Ustrzyki Dolne, a drugi do Logostouru. Oba jednak są bardzo zaniedbane i zarastają chaszczami. Burmistrz zwracał się do Logostouru by ten swój ośrodek uprzątnęli, ale oni w ogóle nie reagują na to. Szkoda tych ośrodków. Tam kiedyś szkoły przyjeżdżały, studenci po sezonie, życie turystyczne kwitło. Bardzo nad tym ubolewam, bo mieszkańcy mieli pracę, a wioska się rozwijała – wzdycha sołtyska. - Wiem, że nadleśnictwo swój ośrodek chce sprzedać, ale na razie chętnych nie ma. Mam nadzieję, że trafi się dobry kupiec i postawi to na nogi, bo Zatoka Teleśnicka zasługuje na to by jej przywrócić dawną świetność.

Rzeczywiście, oba ośrodki aż wołają o inwestycję, a oba znajdują się tuż nad brzegami Jeziora Solińskiego. Obok ośrodka Logostouru letnicy pobudowali domki wczasowe, a ośrodek i znajdujące się tam domki są w rozsypce. Trochę lepiej wygląda ośrodek wczasowy, który należy do nadleśnictwa, jednak i tam przydałby się dobry gospodarz, który potrafiłby wykorzystać potencjał miejsca. - Aż serce mnie boli, że takie miejsca są niewykorzystane.

W Zatoce obecnie funkcjonuje tylko bar „U Bolka”. W sezonie jest oblegany przez bardzo lubiących to miejsce mieszkańców gminy Ustrzyki Dolne i turystów, którzy cierpliwie stoją w kolejce, po najsmaczniejsze w okolicy frytki, pstrąga i pierogi. - On sam utrzymuje ten teren, sprząta, kosi, sadzi drzewka. Można grilla zrobić, popływać kajakami, jest keja przy której można cumować jachty. Można kocyk rozłożyć i opalać się. To dobre miejsce na wypady rodzinne, bo jest i ogrodzony plac dla dzieci i trampolina, którą maluchy uwielbiają. A Bolek też sołectwo wspiera. Jak kupił do baru nowego cymbergaja, to stary do świetlicy dał dla młodzieży – mówi sołtyska, która nie ukrywa, że Bolek jest jej synem. - To dobry chłopak, jemu też zależy na tym by wioska tętniła życiem.

Drogi i oświetlenie
Pani sołtys mówi, że na żadną władzę nie narzeka. Chwali współpracę z byłym burmistrzem, obecnym i ze starostą bieszczadzkim. - I z burmistrzem i ze starostą dobrze mi się układa. Obu jestem bardzo wdzięczna za inwestycje, które robią w naszym sołectwie. Fakt, gmina więcej inwestuje, ale w zeszłym roku starostwo nam skończyło drogę w Daszówce. Dróg gminnych w sołectwie, nie mamy zbyt wiele. W tym roku ma być zrobiona droga do pól Daszówce i chcemy by została zrobiona droga koło cmentarza w Teleśnicy. Przy tej drodze znajduje się siedem gospodarstw i trzeba by ludzie mieli dobry dojazd do domów. Poza tym ludzie też często odwiedzają cmentarz, dobry dojazd tam się bardzo przyda – mówi sołtys Germańska. - Burmistrz napisał na tą drogę projekt z „powodziówki”, ale w pierwszym naborze nie przeszła, liczymy jednak na to, że w lipcu przejdzie. Ostatnio burmistrz też nam parking asfaltowy przy cmentarzu zrobił i nowy przystanek autobusowy postawił.

Dla Teleśnicy, tak samo jak i dla innych wiosek, bardzo ważne jest również zrobienie oświetlenia. - Chyba wszystkie wioski tak o tym myślą. Część oświetlenia już mamy, ale przydałoby się kolejne części sołectwa oświetlić. W ubiegłym roku został zrobiony projekt, a w tym roku, z Funduszu Sołeckiego na lampy przekazaliśmy 15 tys. złotych. Postawimy tylko trzy, bo każda z nich, to koszt ok. 5 tys. zł. Burmistrz do oświetlenia nam na razie nie dołożył, ale obiecał nam te drogi, a to dla nas jest teraz najważniejsze – mówi sołtyska. - Przydałoby się też zrobić projekt na oświetlenie w kierunku zalewu. Teleśnica to wioska turystyczna i dobrze byłoby jakby oświetlenie było i turyści nie błądzili po nocy.

Bardzo ważną inwestycja, która w tym roku zostanie oddana dla mieszkańców sołectwa jest dom pogrzebowy. - Mamy w Teleśnicy malutki, stary kościółek, już nie używany. Szkoda aby stał i niszczał. Rozmawialiśmy na ten temat z mieszkańcami i z księdzem proboszczem, i wspólnie uradziliśmy, że dobrze byłoby tam zrobić dom pogrzebowy. Teraz nikt w domu zmarłego nie chce trzymać, a na Brzegi daleko nam jeździć. Byłam więc z tą sprawą u burmistrza i on obiecał nam kupić chłodnię. W tym budynku mamy już wszystko zrobione, jest po remoncie i nawet odebrał go już sanepid. Chłodnia powinna być kupiona już w czerwcu i pewnie od razu trafi do nas.

Drogi do Czarnej nie będzie...
Pani sołtys mówi, że problemem Teleśnicy jest to, że leży na uboczu gminy. - Jakbyśmy przez wieś mieli drogę przelotową, to pewnie lepiej by się rozwijała. Chociaż z drugiej strony, to, że nie ma tu zbyt wielkiego hałasu i betonu jak w Solinie, jest naszym atutem. W naszym sołectwie jest prawdziwa natura, spokój i cisza – zachwala okolice pani sołtys.

Kiedyś w planach inwestycyjnych było połączenie Teleśnicy z Czarną Dolną. O tę inwestycję zabiegali mieszkańcy gminy Czarna i mieszkańcy Teleśnicy. Niestety do tej pory nie powstała i wszystko wskazuje na to, że w najbliższym czasie nie powstanie. - Szkoda, bo jakbyśmy mieli tu połączenie z Czarną, to pewnie więcej turystów by do nas przyjeżdżało. Byłam u starosty w tej sprawie i powiedział, że nie mają w planie takiej inwestycji. A niewiele trzeba, bo do Czarnej Dolnej, jest tylko 5 km. Nasi mieszkańcy są za tą inwestycją, bo wioska by odżyła, a TIR-ów by pewnie tędy nie puszczali, więc ruch nie byłby znów tak duży, a i droga w Wysokie Bieszczady by się skróciła – dodaje sołtys Germańska.

Sołtyska wspomina, że kiedyś gmina chciała też inwestować na Sannej. - Chciano tu zrobić wodny ośrodek sportowy, ale co z tego wyniknie, będzie wiadome jesienią. Sanna jest piękna, a dojście do zalewu bardzo dobre – przekonuje sołtyska.

Była OSP i była szkoła
Teleśnica Oszwarowa to wieś z bogatą historią. Lokowano ją na prawie wołoskim na dobrach należących do rodziny Kmitów. Wieś istniała już w 1526 r. i wtedy określana w dokumentach była jako „Theleschnycza Maior”. W Telsnicy była tez cerkiew, co świadczy o tym, że była dużą wsią. A jeszcze kilkanaście lat temu, w Teleśnicy była też i szkoła i OPS. - Ale ci co kiedyś działali w OSP wyjechali, pozakładali rodziny i już o straży nie myślą – mówi sołtyska. - OSP już parę lat nie działa a szkoda, bo to bardzo dobra jednostka była. Nawet pierwsze miejsce w zawodach gminnych zajęli. Nie ma co jednak ludzi na siłę do straży zapisywać, może jeszcze kiedyś przyjdą takie czasy, że OSP się reaktywuje – dodaje z nadzieją sołtyska.

Sołtys Germańska, mówi, że jest bardzo zadowolona ze współpracy z Radą Sołecką. - Bardzo dobrze mi się z nimi współpracuje. To nie jest tak, że od 20 lat są tam ci sami ludzie. Ale zawsze rada jest bardzo chętna do pomocy, nie mamy tu żadnych problemów. Organizujemy Andrzejki dla dzieci, kuligi i pikniki. Organizujemy ogniska oraz gry i zabawy dla dzieci. Nie robimy dużych imprez, bo na uboczu jesteśmy i jakoś potrzeby na większe imprezy nie ma, ale dla siebie zawsze coś robimy. Wszyscy się tu dobrze znamy, bo jak mówiłam wioska jest niewielka. Nie ma u nas awantur czy pijaństwa. Wieś jest czysta, a mieszkańcy dbają o gospodarstwa i o obejścia.

Sołtyska wzdycha gdy wspomina, to jak kiedyś się żyło w Teleśnicy. - Dawniej i szkoła działała, a jak była za mała, to dużą zbudowano. Ale to dawno było, mój syn tylko do pierwszej klasy tu chodził. Później niestety, okazało się, że jest za mało dzieci. Teraz już nie ma sensu szkoły utrzymywać, bo nie ma dzieci. Pewnie te małe szkoły w okolicy też niebawem przestaną działać. Niestety, tak to teraz wszędzie wygląda, w całej gminie, a w zasadzie w całych Bieszczadach – mówi sołtyska.

Zofia Germańska stara się jednak dbać o tą młodzież, która pozostała we wsi. - Chłopcy maja tu boisko sportowe i co niedzielę spotykają się i grają w piłkę – dodaje.

Turystów mile witamy
Sołtys Germańska, mówi, że chciałaby wsi przywrócić dawne życie. - Tu chodzi głównie o te ośrodki wczasowe, jak one by ruszyły, to od razu by do nas życie wróciło. Mam nadzieję, że gmina Ustrzyki Dolne pomyśli o tym małym kawałku ziemi, który im daje dostęp do Jeziora Solińskiego. Szkoda byłoby zmarnować taki potencjał jaki tu jest. To teren, który aż się prosi o inwestycje i liczę na to, że jak w mieście zakończą się większe inwestycje, to i o nas Rada Gminy pomyśli, bo mieszkańcy naszej gminy uwielbiają Teleśnicę, a my turystów tu zawsze mile witamy – kończy Zofia Germańska.

Będąc w Teleśnicy warto wybrać się na spacer lub przejażdżkę rowerową po okolicy. W nieistniejącej już wsi Sokole, znajdziemy, w starym parku podworskim, pozostałości po murowanym pałacyk z początku XX w. W okresie międzywojennym, właścicielka Sokola, Aleksandra Brandys, urządziła w pałacyku pensjonat i stację PTTK. W latach 1939-1951 wieś należała do Związku Radzieckiego. Przed powrotem do Polski, jej mieszkańców przesiedlono w okolice Odessy. Przez kilka lat, w pałacyku działało schronisko turystyczne prowadzone przez legendarnego osadnika bieszczadzkiego Henryka Victoriniego. Po 1968 roku cały teren dworski, oraz znaczna część wsi znalazły się pod wodą Jeziora Solińskiego. Powstałe w zakolu rozlewisko nazwano Zatoką Victoriniego.

Równie ciekawą, nieistniejącą już wsią, która leży na terenie sołectwa Teleśnica jest Sanna z Zatoką Brosa. Wioska położona jest u stóp wzgórz Stożków, a jej większa część obecnie znajduje się na dnie Jeziora Solińskiego. W Sannej obecnie mieszka w niej jeden człowiek Krzysztof Bros,. W latach 20-tych mieszkało tam jednak ok. 700 osób. Krzysztof Bros w Sannej prowadzi gospodarstwo agroturystyczne, a co ciekawe, dostać do niego można się tylko drogą wodną.

FOT. MAGDALENA KUZAR