Ustrzyki Dolne
wtorek, 4 lutego 2020

Razem czy osobno? Wielokulturowa koegzystencja ludności Bieszczadów i Beskidu Niskiego do II wojny światowej

cerkiew w Turzańsku<br/>fot. arch. GB - Piotr Tabisz
fot. arch. GB - Piotr Tabisz

Zapraszamy do udziału w konferencji naukowej - Razem czy osobno? Wielokulturowa koegzystencja ludności Bieszczadów i Beskidu Niskiego do II wojny światowej.

W dniach 27 stycznia - 7 lutego 2020 r. na terenie województwa podkarpackiego odbywa się szereg uroczystości i spotkań pod szyldem "Razem czy osobno? Wielokulturowa koegzystencja ludności Bieszczadów i Beskidu Niskiego do II wojny światowej", organizowanych wspólnie  przez Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, Zakład Karny w Łupkowie oraz  oraz wiele  instytucji samorządowych i kulturalnych w ramach projektu naukowo-dydaktycznego "Edukacja historyczna w służbie resocjalizacji".
 
Kulminacją programu, po wydarzeniach odbywających się w Krajowicach, Łupkowie, Turzym Polu, Trześniowie, Kołaczycach i Szebniach będzie spotkanie w piątek, 7-go lutego 2020 r. w Sanoku na terenie Muzeum Budownictwa Ludowego. Rozpocznie się ono nabożeństwem ekumenicznym w intencji pokoju na świecie i pojednania narodów w XVII-wiecznym kościele pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z Bączala Dolnego – jednego z najstarszych obiektów na terenie sanockiego skansenu.

Wraz z duchownymi wielu wyznań modlić się będą zaproszeni goście i wszyscy zainteresowani, a oprawę muzyczną do wtóru barokowych organów zapewnią zespoły folklorystyczne z regionu.
Po nabożeństwie w sali konferencyjnej Muzeum Budownictwa Ludowego na terenie miasteczka galicyjskiego odbędzie się szereg paneli poświęconych religii, kulturze i zwyczajom poszczególnych grup zamieszkujących niegdyś nasz region – Rusinów,  Pogórzan, Dolinian, Żydów i Romów, przeplatanych występami zaproszonych zespołów oraz wystawami strojów, sprzętów i ozdób, a także degustacją regionalnych potraw przygotowanych przez panelistów i współorganizatorów.

Ideą przyświecającą organizatorom jest pragnienie przybliżenia mieszkańcom naszego regionu barwnej, multikulturowej społeczności zamieszkującej niegdyś ten teren – świata nie tak odległego, ale coraz częściej zapominanego. Poprzez podobne spotkania, w które jest zaangażowanych wiele osób z rozmaitych środowisk (Służby Więziennej, władz samorządowych, instytucji kulturalnych, młodzieży szkolnej, regionalistów, przewodników MBL) mamy nadzieję, że bogata i ciekawa historia Podkarpacia pozostanie żywa i bliska, zarówno dla jego mieszkańców, jak i licznych turystów z Polski oraz z zagranicy.

Przedsięwzięcie w ramach projektu naukowo-dydaktycznego „Edukacja historyczna w służbie resocjalizacji”, realizowanego na mocy porozumienia Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Rzeszowie i Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami.

27, 31 stycznia, 3, 4, 5, 7 luty 2020 r.

Łupków, Krajowice, Turze Pole, Trześniów, Kołaczyce, Szebnie, Sanok

Program:

27 stycznia 2020 r. (poniedziałek)
Mogiła w Krajowicach
11:00 – 12:00 Upamiętnienie ludności żydowskiej zamordowanej w 1942 r. w Krajowicach
31 stycznia 2020 r. (piątek)
Zakład Karny w Łupkowie
10:00 – 13:00
Bieszczadzcy „Sprawiedliwi”
Rozpoczęcie i wprowadzenie historyczne – kpt. Grzegorz Oleniacz (Zastępca Kierownika Działu Penitencjarnego Zakładu Karnego w Łupkowie)
Bieszczadzcy „Sprawiedliwi” – pomoc ludności żydowskiej podczas okupacji niemieckiej na terenie powiatu sanockiego
Prelekcja dr Joanny Potaczek i kpt. Grzegorza Oleniacza - Wspomnienia osób ratujących i pomagających Żydom na terenie Bieszczadów oraz ich potomków
Zofia Woźna (Przewodnicząca Rady Osiedla Zasław w Gminie Zagórz), Sprawiedliwi ratujący Żydów przebywających w obozie pracy przymusowej w Zasławiu
Adam Twers (Syn Sprawiedliwych wśród Narodów Świata – Stanisławy i Edwarda Twers oraz wnuk Pauliny Twers z Zagórza, którzy uratowali Ashera Szwarca)
Romuald Zwonarz (Syn Franciszki i Józefa Zwonarz – Sprawiedliwych wśród Narodów Świata z Leska, którzy uratowali żydowską rodzinę Wallach)
Teresa Czubska (Wnuczka Anny i Mieczysława Siwak ratujących rodzinę żydowską Fischbein w Zmiennicy koło Brzozowa), Historia ratowania
Franciszek Szczepanik (udzielający wraz z matką pomocy Żydom w obozie pracy przymusowej w Zasławiu), Wspomnienia
Agata Kozieradzka, Historia ratowania Żydów w Trześniowie i Turzym Polu
Moderatorzy spotkania ze „Sprawiedliwymi”: dr Joanna Potaczek, Agata Kozieradzka
Wystawa tematyczna prac osadzonych

3 luty 2020 r. (poniedziałek)
Turze Pole
10:00 – Zapalenie zniczy przy mogile Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej
Trześniów
11:00 – Zapalenie zniczy w miejscu mordu Żydów w Trześniowie
4 luty 2020 r. (wtorek)
Miejsce pamięci przy Szkole Podstawowej w Szebniach
10:00 – 10:15 Apel Pamięci Ofiar Obozu Głodowego pod Jasłem przy Szkole Podstawowej w Szebniach.
Biblioteka w Szebniach
10:15 – 10:45 Koncert w wykonaniu uczniów ze Szkoły Podstawowej w Szebniach
10:45 – 11:45 Tragiczne losy ludności polskiej, rosyjskiej, romskiej, słowackiej i żydowskiej przebywającej w Hitlerowskim Obozie Pracy Przymusowej w Szebniach – wykład Zofii Macek
11:45 Projekcja filmu dokumentalnego pt. Obóz w Szebniach
5 luty 2020 r. (środa)
Gminny Ośrodek Kultury w Kołaczycach
11:00 – 13:00
Obóz w Szebniach – żywa lekcja historii (wykonanie: pracownicy Gminnej Biblioteki Publicznej w Jaśle z siedzibą w Szebniach
Wykład Zofii Macek (regionalistki, pisarki), Żydzi na Jasielszczyźnie
Emisja filmu pt. Obóz w Szebniach
7 luty 2020 r. (piątek)
9:30 Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Kościół pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z Bączala Dolnego na terenie Parku Etnograficznego MBL w Sanoku
Nabożeństwo w intencji pokoju na świecie i pojednania narodów (Spotkanie ekumeniczne przedstawicieli różnych religii i kultur)
10:30 – 15:30
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku (Sala konferencyjna, Park Etnograficzny)
Sesja pt. Razem czy osobno?
Wielokulturowa koegzystencja ludności ziemi sanockiej i leskiej do II wojny światowej
Rozpoczęcie – Jerzy Ginalski, Dyrektor Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Wystąpienia zaproszonych gości
Marcin Krowiak (Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, jako miejsce kontynuacji wielokulturowego dziedzictwa południowo-wschodniej Polski
dr Roman Bzdyk (Wójt Gminy Komańcza), Wielokulturowość ziemi komańczańskiej
Występ zespołu „Łem My” z Komańczy
Panel I – Rusini
Leon Niemczyk (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami), Życie codzienne ludności rusińskiej do II wojny światowej
Artur Górecki (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami), Religia Rusinów
Marianna Jara (Zespół „Łem My” z Komańczy), Tradycje, zwyczaje, stroje i jadło Łemków
Prezentacja strojów, wystawa sprzętów i ozdób łemkowskich
Akcent muzyczny w wykonaniu artystów z Gminy Tyrawa Wołoska
Stanisław Konieczny (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Poezja bieszczadzka
Panel II – Pogórzanie, Dolinianie
Anna Jurek (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Życie codzienne Pogórzan
Urszula Gołda (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Miejsca kultu religijnego – kapliczki przydrożne
Beata Baran (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Kultura, tradycja i zwyczaje Dolinian
Henryk Antoniewicz (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Zamieszańcy na Pogórzu
Występ zespołu śpiewaczo-obrzędowego „Pogórzanie” z Bieździedzy
Stanisław Konieczny (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Poezja bieszczadzka
Przerwa kawowa
Panel III – Żydzi
Jacek Koszczan (Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej „Sztetl Dukla”), Religia żydowska
Akcent muzyczny ze słowem wprowadzającym poświęcony kulturze sanockich Żydów, Joanna Albigowska i młodzież z Zespołu Szkół nr 1 w Sanoku.
dr Joanna Potaczek (Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, Urząd Gminy Komańcza, przewodnik MBL Sanok), Życie codzienne ludności żydowskiej
Agata Kozieradzka (Ochotnicza Straż Pożarna w Nowosielcach, Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami), Tragizm Żydów, na przykładzie obozu pracy katorżniczej w Trepczy
Występ Zespołu folkowego „Tereściacy” z Zawadki Rymanowskiej
Wystawa judaików ze zbiorów „Sztetl Dukla”
Panel IV – Romowie
Adam Bartosz (Muzeum Okręgowe w Tarnowie), Romowie w Karpatach
Występ Zespołu folkowego „Tereściacy” z Zawadki Rymanowskiej
Stanisław Konieczny (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Poezja bieszczadzka
Panel V – Miasteczko galicyjskie
Janina Karwieńcz (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Grupy społeczno- narodowościowe, współżycie i współzależność na przykładzie miasteczka galicyjskiego przełomu XIX i XX wieku
Akcent poetycki: Stanisław Konieczny (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Poezja bieszczadzka
Helena Urbańczyk (przewodnik Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku), Współczesne sposoby pamiętania o dawnej wielokulturowości Bieszczadów
Podsumowanie, dyskusja, zakończenie
Poczęstunek z degustacją potraw różnych narodowości
Współorganizatorzy: Centrum Dialogu Między Religiami i Narodami, Zakład Karny w Łupkowie, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, Gmina Komańcza, Gminny Ośrodek Kultury w Komańczy, Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Trepczy, Zespół „Łem My” z Komańczy, Ochotnicza Straż Pożarna w Nowosielcach, Zespół Szkół nr 1 w Sanoku, II Liceum Ogólnokształcące w Sanoku, Gmina Tyrawa Wołoska, Gmina Zarszyn, Gminny Ośrodek Kultury w Zarszynie, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Urząd Miasta i Gminy Zagórz, Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Zagórzu, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Zagórzu, Gmina Jaśliska, Gminny Ośrodek Kultury w Jaśliskach, Gmina Kołaczyce, Gminny Ośrodek Kultury w Kołaczycach, Gmina Jasło, Zakład Karny w Jaśle, Gminna Biblioteka Publiczna w Jaśle z siedzibą w Szebniach, Szkoła Podstawowa w Szebniach, Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej „Sztetl Dukla”, Komitet Upamiętnienia Mordu Żydów w Turzym Polu, Szkoła Podstawowa nr 6 w Sanoku, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Sanoku.

 

autor: mat.pras./Artur Górecki