Spektakl „Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach” znów stał się przedmiotem dyskusji. Tym razem, list protestacyjny do bieszczadzkich włodarzy i dyrektorów instytucji kultury, rozesłała grupa kilkunastu osób związanych z regionem. Proszą w nim o niewyrażanie zgody na wystawianie sztuki.
Już jutro, ze spektaklem „Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach”, w Bieszczady wraca Teatr im. Wandy Siemaszkowej. Spektakl, który jest inspirowany życiem Bieszczadników, a w szczególności życiem Jędrka „Połoniny” Wasilewskiego, wystawiany ma być u nas po raz trzeci. Przeciwko temu w jaki sposób została w nim przedstawiona postać Jędrka „Połoniny”, protestował już w 2015 roku pisarz Andrzej Potocki, który zarzucał reżyserowi Tomaszowi A. Żakowi plagiat jego tekstów oraz to, że zakłamał postać Jędrka. Reżyser stanowczo odrzucał te zarzuty twierdząc, że spektakl jest fikcją literacką a nie biografią „Połoniny”, a on tworząc sztukę go sięgał do wielu źródeł.
Sprawa spektaklu Żaka, po raz kolejny wraca na „afisze”. Tym razem apel przeciwko ponownemu wystawieniu sztuki, do wójtów, burmistrzów oraz dyrektorów Samorządowych Instytucji Kultury, rozesłała grupa mieszkańców Bieszczadów i osób związanych z regionem. Są wśród nich m.in.: Jan Joniak, Waldemar Kordyaczny, Maria Pękalska, Ewa Baranowska. Apel poparł też Andrzej Potocki oraz Stanisław Orłowski. Chcą by zakazać wystawienia spektaklu wzorowanego na życiu Jędrka „Połoniny” Wasilewskiego.
Poniżej cytujemy fragmenty treść apelu (całość w załącznikach):
„Zwracamy się do Szanownych Państwa, z prośba o podjęcie działań mających na celu zaprzestanie wyrażania zgody dla teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie na wystawienie spektaklu pt. „Bieszczadzki projekt. Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach”.
Rzeczywista treść spektaklu niewiele ma jednak wspólnego z wyższą kulturą i okazała się nie tylko stekiem wulgaryzmów ale również brutalnymi pomówieniami i szkalowaniem pamięci autentycznych postaci nieżyjących już mieszkańców Bieszczadów, a przede wszystkim Andrzeja „Połoniny” Wasilewskiego, o którym w Wikipedii napisano:
Jędrek Połonina, właśc. Andrzej Wasielewski, znany również jako Jędruś Świątkarz oraz Kapeluszowy Kowboj – polski rzeźbiarz, malarz, rysownik, poeta i pieśniarz bieszczadzki.
Zaprezentowany los, wymienionych z imienia postaci opisujących Jędrka i jego rodzinę jest nieprawdziwy i bardzo krzywdzący.
My, wszyscy niżej podpisani znaliśmy Go wiele lat i nie zgadzamy się, by dziś robić z niego mordercę własnego dziecka i zabójcę ojca, bo takimi miedzy innymi „faktami” raczy publiczność autor spektaklu.
Jędrek Połonina nie żyje od wielu lat i sam nie może sie bronić.
Jego prace artystyczne, wyjątkowe i niepowtarzalne, znajdują się w wielu naszych domach i chociaż wszyscy wiedzieliśmy o Jego chorobie alkoholowej, to nie zgadzamy się na tak przykre szkalowanie pamięci artysty.
Dramatyczne zmaganie się osoby obdarzonej ogromna wrażliwością z chorobą zostało - w naszej ocenie - instrumentalnie wykorzystane dla stworzenia sensacji.
Szanowni państwo,
bardzo prosimy o niewyrażanie zgody na prezentowanie spektaklu „Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach” w naszych Bieszczadach, zarówno w roku 2018 jak i w latach kolejnych.
Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie ma w swoim repertuarze wiele pięknych spektakli i z nimi zapraszamy ich do naszego regionu, tym bardziej, że wśród widzów spektaklu było dużo dzieci (i będzie! bo wstęp jest wolny i w plenerze) a był on „zalecany dla Widzów od 16. roku życia”.
My wszyscy też kiedyś umrzemy i nie chcielibyśmy, by po naszej śmierci ktoś szkalował publicznie pamięć po nas."
Pod listem podpisali się:
Jan Joniak - bieszczadnik, fotograf, żeglarz
Ewa Wójciak - artystka malarka „dobra dusza” Jędrka Połoniny
Romana Woźniak - artystka, przedsiębiorca, miłośniczka Bieszczadów
Dorota Sawczyszyn - nauczycielka, polonistka z Rzepedzi
Barbara Walewska - kierownik kadr w Bieszczadzkich Zakładach Przemysłu Drzewnego w Rzepedzi,
Waldemar Kordyaczny - artysta malarz i rzeźbiarz, nauczyciel, przyjaciel Jędrka
Władysław Sęp - ratownik GOPR, rzeźbiarz, żeglarz
Ewa Baranowska - w latach 1990-2006 dyrektor Bieszczadzkiego Domu Kultury w Lesku, inicjatorka koncertu „Epitafium dla Jędrka Połoniny”
Maria Pękalska - nauczycielka, żona Ździcha Pękalskiego - artysty malarza, rzeźbiarza, poety - przyjaciele Jędrka Połoniny
Wiesława Zając - artystka malarka, nauczycielka
Ks. Bolesław Burek - proboszcz Parafii w Rzepedzi
Roman Tarczałowicz - przedsiębiorca, właściciel stadniny koni huculskich „Chutir” w Czystogarbie
Elżbieta Skripkariuk - artystka malarka
Swoje poparcie dla apelu zadeklarowali też:
Andrzej Potocki - pisarz, kulturoznawca, dziennikarz, przyjaciel Jędrka
Henryk Nicpoń - pisarz
Stanisław Orłowski - przewodnik bieszczadzki i pisarz
Dyrektor Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie Jan Nowara, wydał oświadczenie, w którym stanowczo protestuje przeciwko apelowi. Twierdzi, że stawianie publicznych zarzutów, że szkaluje on dobre imię jakichkolwiek autentycznych osób może stanowić naruszenie dóbr osobistych Teatru i jest próbą wywierania nacisku na władze oraz ograniczaniem wolności twórczej.
„Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach”
Oświadczenie Dyrektora Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie
Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie ze zdumieniem i zaskoczeniem przyjmuje oskarżenia zawarte w piśmie zatytułowanym „Apel przyjaciół nieżyjącego Artysty śp. Andrzeja Wasilewskiego „Jędrka Połoniny”. Nie odmawiając nikomu prawa do obrony dobrego imienia z całą stanowczością oświadczamy, że spektakl pt. „Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach” nie jest dokumentalnym zapisem historycznym czy biografią, a jedynie artystyczną fikcją inspirowaną barwnym życiem wielu Bieszczadników. W związku z tym publiczne zarzuty o to, że szkaluje on dobre imię jakichkolwiek autentycznych osób są pozbawione racji i mogą stanowić naruszenie dóbr osobistych Teatru. Spektakl „Wyżej niż połonina” od kilku lat jest znakomicie przyjmowany przez publiczność jako głęboko poruszający moralitet o trudnym życiu, poczuciu winy i potrzebie oczyszczenia sumienia. Widowisko zyskało także bardzo dobre oceny we wszystkich opublikowanych na jego temat artykułach i recenzjach. Próby wywierania, niedopuszczalnego naszym zdaniem, nacisku na przedstawicieli władz samorządowych jest jaskrawym przykładem ograniczania wolności twórczej poprzez odmowę racji bytu artystycznej wizji życia w malowniczych i dzikich Bieszczadach.
Teatr informuje jednocześnie, że dalsze próby wywierania niedopuszczalnego nacisku i przedstawiania nieprawdziwych zarzutów wobec Teatru spowodują podjęcie adekwatnych kroków prawnych, w szczególności na podstawie art. 24 w zw. z art. 23 i 43 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks Cywilny (tj. Dz. U. z 2018, poz. 1025), w celu ochrony dobrego imienia Teatru i zapobieżenia jego naruszeniom w przyszłości, jak również naprawienia szkody majątkowej na zasadach ogólnych.
Dyrektor Naczelny i Artystyczny, Jan Nowara
Na razie nie mamy informacji, by jakaś instytucja zrezygnowała z wystawienia sztuki Tomasza A. Żaka. Do tematu będziemy powracać.
