W 2013 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO zostało wpisanych 16 zabytkowych drewnianych cerkwi z terenu Polski i Ukrainy. Wśród ośmiu uhonorowanych wówczas zabytków z naszego kraju, dwa znajdują się w Bieszczadach.
Pierwszy ze wspomnianych obiektów to dawna greckokatolicka, a obecnie prawosławna cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Turzańsku. Druga z bieszczadzkich cerkwi, wpisanych w 2013 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO to świątynia w Smolniku nad Sanem (powiat bieszczadzki, gmina Lutowiska).
Dawna greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Michała Archanioła pochodząca z 1791 roku to jeden z najstarszych zabytków architektury drewnianej w naszym regionie. Cerkiew w Smolniku jest obecnie jedyną, zachowaną w Bieszczadach Zachodnich świątynią wzniesioną w archaicznym typie - tzw. stylu bojkowskim. Pewne elementy tego stylu są jednak widoczne w architekturze dawnych cerkwi z Liskowatego, Równi oraz Grąziowej (obecnie w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku).
W przeszłości świątynia znajdowała się w centrum Smolnika, ale zabudowa wsi otaczająca świątynię została rozebrana po 1951 roku. W tym czasie w cerkwi składowane było siano. Po kilku latach niszczejący obiekt został umieszczony w wykazie zabytkowych cerkwi, a w 1969 roku trafił do rejestru zabytków. Podczas remontu na przełomie lat 60. i 70. XX wieku zdjęto położoną w okresie międzywojennym blachę i świątynia na powrót otrzymała gontowe pokrycie dachu. W 1974 roku dawna cerkiew została przywrócona do kultu jako kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (filia parafii rzymskokatolickiej z Lutowisk). Od tamtego czasu świątynia była kilkakrotnie remontowana.
Wyposażenie wnętrza stanowi kompilację współczesnych obrazów z ikonami pochodzącymi z różnych świątyń. Główny element dekoracji ołtarzowej stanowią carskie wrota pochodzące z cerkwi w Kuryłówce. Częściowo zachowała się natomiast osiemnastowieczna polichromia. Wiele osób odwiedzających po raz pierwszy świątynię w Smolniku zwraca w pierwszej kolejności uwagę na współczesne żyrandole wykonane z poroży jelenia. W dawnej cerkwi nie zainstalowano oświetlenia elektrycznego i wszystkie nabożeństwa odprawiane są tutaj wyłącznie przy blasku świec.
ŁB
